การแบ่งเซลล์แบบไมโทซิส (mitosis)
การแบ่งเซลล์แบบนี้ทำให้เกิดการเพิ่มจำนวนเซลล์ในร่างกาย (somatic cell) ทำให้สัตว์และพืชมีการเจริญเติบโต และเป็นการแบ่งเซลล์เพื่อการสืบพันธุ์แบบไม่อาศัยเพศในสิ่งมีชีวิตเซลล์เดียวและหลายเซลล์เซลล์ก่อนการแบ่งเซลล์เรียก เซลล์แม่ (mother cell) มีโครโมโซม (chromosome) เป็นดิพลอยด์ (diploid) หรือ 2n (n = ชนิดของโครโมโซม) 2n หมายความว่า มีโครโมโซมชนิดที่เหมือนกัน 2 แท่ง เช่นคนมีโครโมโซม 46 แท่ง มี 23 คู่ เมื่อเซลล์แม่แบ่งเซลล์แบบไมโทซิสแล้วได้เซลล์ลูก 2 เซลล์ (daughter cell) แต่ละเซลล์มีโครโมโซม เป็น 2n เท่ากับเซลล์แม่
วัฏจักรของเซลล์ประกอบด้วยขั้นตอน 2 ขั้นตอน คือ
1) ระยะอินเตอร์เฟส (interphase) เป็นระยะที่เซลล์เตรียมตัวให้ พร้อมก่อนที่จะแบ่งนิวเคลียสและไซโทพลาซึม เซลล์ในระยะนี้ มีนิวเคลียสขนาดใหญ่ และเห็นนิวคลีโอลัสชัดเจนเมื่อย้อมสี แบ่งเป็นระยะย่อยได้ 3 ระยะ คือ
- ระยะก่อนสร้าง DNA หรือระยะ จี1
- ระยะสร้าง DNA หรือระยะเอส
- ระยะหลังสร้าง DNA หรือระยะ จี2
2) ระยะที่มีการแบ่งเซลล์แบบไมโทซิส (mitotic phase หรือ M phase) เป็นระยะที่มีการแบ่งนิวเคลียส เกิดขึ้นในช่วงสั้นๆ แล้วตามด้วยการแบ่งของไซโทพลาซึม การแบ่งนิวเคลียสแบบไมโทซิส อาจแบ่งได้เป็น 4 ระยะคือ
- ระยะโพรเฟส (prophase) เป็นระยะที่นิวเคลียสยังมีเยื่อหุ้มอยู่
- ระยะเมทาเฟส (metaphase) เป็นระยะที่เยื่อหุ้มนิวเคลียสสลายตัว
- ระยะแอนาเฟส (anaphase) เป็นระยะที่โครโมโซมแยกกันเป็น 2 กลุ่ม
- ระยะเทโลเฟส (telophase) เกิดการแบ่งของไซโทพลาซึมขึ้น
วัสดุอุปกรณ์
1. ขวดปากกว้าง บีกเกอร์ หรือแก้วน้ำ
2. ใบมีดโกน
3. ชุดตะเกียงแอลกอฮอล์
4. กล้องจุลทรรศน์
5. สไลด์ และกระจกปิดสไลด์
6. หลอดหยด
7. ดินสอชนิดที่มียางลบติดอยู่
8. กรดไฮโดรคลอริก เข้ข้น 1 mol/l
9. น้ำกลั่น
10. สีอะซีโทคาร์มีน เข้มข้น 0.5%
11. หัวหอมแดง หรือหัวหอมใหญ่
การเตรียมตัวอย่างปลายรากหอม
นำหัวหอมหรือหอมแดงมาเฉือนบริเวณที่เกิดรากติดกับลำต้น วางบนตะแกรงที่อยู่เหนือกะละมังหรือแก้วน้ำซึ่งมีน้ำอยู่ให้หัวหอมส่วนที่เฉือนแช่น้ำเพียงเล็กน้อย ทิ้งไว้ในที่มืดประมาณ 3-4 วัน จะเกิดรากใหม่
การย้อมสี
1. ตัดปลายรากหอมยาวประมาณ 0.5 ซม. นำมาวางบนสไลด์ แล้วหยดกรดไฮโดรคลอริกให้ท่วม ผ่านสไลด์ไปบนเปลวไฟ 3-4 ครั้ง ระวังอย่าให้กรดแห้ง แล้วล้างกรดออกโดยหยดน้ำกลั่นลงบนสไลด์และเทออก 2-3 ครั้ง
2. ซับน้ำให้แห้งแล้วหยดสีอะซีโทคาร์มีน ผ่านเปลวไฟ ระวังอย่าให้สีเดือดและแห้ง แล้วปิดด้วยกระจกปิดสไลด์
3. ใช้ดินสอด้านที่มียางลบติดอยู่เคาะเบาๆบนกระจกปิดสไลด์ เพื่อให้เซลล์กระจาย แล้วซับบริเวณข้างๆกระจกปิดสไลด์ให้แห้ง
4. ตรวจดูเซลล์รากหอมที่อยู่บนสไลด์ด้วยกล้องจุลทรรศน์ สังเกตความแตกต่างของแต่ละเซลล์ แล้วถ่ายภาพเซลล์ระยะต่างๆของการแบ่งเซลล์ไว้
ภาระงาน
1. ถ่ายรูประยะต่างๆของการแบ่งเซลล์
